Biobased isoleren

Echte isolatie bestaat natuurlijk uit biologische vezels!

De definitie van biobased bouwen en isoleren, volgens Thomas Pijnenborgh van Groene Bouwmaterialen, is bouwen met hergroeibare materialen van plantaardige of dierlijke oorsprong. Deze bouwmaterialen zijn gemaakt van biomassa afkomstig van planten, bacteriën, mycelium of dierlijke wol en kunnen op een ecologisch  manier worden geteeld, geoogst, gebruikt en hergebruikt in een eindeloze cyclus. Biomassa is materiaal van biologische oorsprong exclusief materiaal uit geologische afzettingen en of gefossiliseerd materiaal (zoals internationaal vastgelegd volgens EN 16575:2014).

In Nederland worden leem en klei beschouwd als hernieuwbare en dus biobased materialen, dankzij de inspanningen van de Nederlandse baksteen- en keramiekindustrie.

De ideale isolatie

Bouwfysisch gezien geeft een isolatiemateriaal in een ideale gebouwschil niet alleen thermisch isolatie maar ook een goede faseverschuiving, zodat het in de zomer binnen koel blijft. Daarnaast is het ook nog eens dampopen en vochtregulerend, zodat kans op condensatie wordt geminimaliseerd en de installaties worden ontlast. Alleen isolatiematerialen uit natuurlijke vezels combineren integraal al deze eigenschappen die nodig zijn in een goede vloer, wand of dakopbouw. 

De voordelen van biobased isolatie

• Dampopen én vochtregulerend: biedt de mogelijkheid om met biobased isolatiematerialen dampopen en capillair actief te isoleren.
• Goede isolatie waardes in de winter: Lambda- waardes (λ) van Isolena schapenwol (0,032), Gutex Thermoflex (0,036), Exie Canadry kalkhennep (0,054).
• Uitstekende faseverschuiving in de zomer: het blijft binnen koel, óók op zolder onder een biobased isolatiemateriaal geïsoleerd dak.
• Goede akoestische en geluidsisolatie: natuurlijke vezels zijn door hun structuur en vorm als geen ander in staat om geluid te dempen en te absorberen.
• Positieve CO2 inhoud: omdat biobased isolatiematerialen inert CO2 hebben opgeslagen tijdens de groei en deze opgeslagen blijft zolang het gebouw in gebruik is.
• Bewezen toepassingen: biobased isolatie wordt overal toegepast in historische constructies in Nederland en is vaak nog in perfecte staat. Glas- en steenwol isolatie daarentegen vertonen na 25 jaar vaak schimmelvorming door gebrek aan vochtregulatie.
• Circulair: gebruikte biobased isolatie kan direct opnieuw worden ingezet in een andere constructie of terug in het productieproces. We zijn momenteel bezig met de opschaling om herbestemming of terugname in de nabije toekomst logistiek mogelijk te maken.

Exie Canadry heeft de hoogste Lambda-waarde van alle kalkhennepproducten op de markt. Net als Isolena schapenwolisolatie kan het een hoog percentage vocht bufferen en versneld reguleren dankzij de unieke verhouding van hennepscheven en luchtkalk. Ook heeft Canadry een hogere faseverschuiving dan bijvoorbeeld de Gutex drukvaste isolatieplaten met de hoogste dichtheid.

Is houtvezelisolatie duurzaam?

Houtvezelisolatie wordt gemaakt uit de reststroom van de houtindustrie. Deze reststroom met een lage economische waarde wordt omgezet naar hoogwaardig isolatiemateriaal. Met alleen een natuurlijk bindmiddel worden de vezels gebonden tot maatvaste, strakke homogene isolatieplaten. De houtvezelisolatie die wij bij Groene Bouwmaterialen verkopen, wordt geproduceerd door Gutex en is afkomstig uit het duurzaam beheerde, 100% PEFC- en SFC-gecertificeerde Zwarte Woud in Duitsland. De transportafstanden zijn dus relatief kort en de bossen worden duurzaam beheerd.

Het Nature Plus keurmerk, het strengste keurmerk voor ecologische bouwproducten, geeft je de garantie dat de houtvezels echt een duurzame oorsprong hebben en dat het productieproces zuiver is. Houtvezelisolatie combineert zeer goede isolerende eigenschappen met een positief effect op het binnenklimaat. Bovendien ondervindt de verwerker geen negatieve gevolgen voor zijn gezondheid bij het verwerken van het materiaal.

Bekijk houtvezelisolatie

Is Schapenwolisolatie duurzaam?

Alle producenten van schapenwolisolatie in Europa werken uitsluitend met Europese schapenwol van schapen die voornamelijk extensief worden ingezet voor natuurbeheer. Deze schapen worden dus niet primair of intensief voor de wol of het vlees gehouden. Tot voor kort was de beoordeling in Nederland door het NIBE echter gebaseerd op internationale schapenwol als grondstof, inclusief schapenwol uit landen zoals Australië, waar intensieve schapenhouderij wel voorkomt en schapen worden gedipt in chemicaliën omdat ze daar eigenlijk niet geschikt zijn om te overleven. Onze Isolena schapenwolisolatie wordt voornamelijk gemaakt van de wol van schapen die in de Oostenrijkse, Zwitserse en Duitse bergen de weiden beheren. Deze dieren worden één of twee keer per jaar geschoren en leveren een ruwe vezel die ongeschikt is voor kleding, maar ideaal als duurzame reststroom voor isolatie!

Schapenwolisolatie is de meest comfortabele manier om je woning, tiny house, camper of caravan ecologisch en duurzaam te isoleren op een 100% natuurlijke manier. Wol biedt uitstekende isolatie in alle seizoenen; schapenwol is damp-open, vochtregulerend, brandt niet en heeft een luchtzuiverende werking. Daarnaast werkt schapenwol ook zeer goed als akoestisch isolatiemateriaal. Schapenwol heeft de unieke eigenschap dat het zelfs isoleert bij een hoge luchtvochtigheid en kan 1/3 van zijn eigen gewicht aan vocht opnemen zonder aan isolatiewaarde te verliezen. Schapenwolisolatie is daarmee uitermate geschikt voor dampopen bouwen en het isoleren van historische gebouwen. De schapenwolisolatie die wij aanbieden is afkomstig van schapen die in de Alpenweiden de natuur beheren en heeft het strenge NaturePlus keurmerk. Eén keer per jaar, voordat de schapen van nature hun wollen deken af zouden werpen, wordt deze afgeschoren en beschikbaar gesteld. Deze schapenwol is niet geschikt voor kleding of andere toepassingen, waardoor het ideaal is voor het maken van isolatiemateriaal. In 2023 is er een nieuwe LCA en EPD berekend voor Isolena Optimal en opgenomen in de Nederlandse Milieu Database, met een uitzonderlijk goede MKI-score.

Bekijk schapenwolisolatie

Is hennepisolatie duurzaam?

De hennepplant is een zeer veelzijdig gewas waarvan de vezels voor uiteenlopende bouwtoepassingen gebruikt kunnen worden. Hennepvezel is zeer geschikt als duurzaam isolatiemateriaal. Hennepisolatie combineert een goede isolatiewaarde met positieve eigenschappen zoals vochtregulatie en een goede faseverschuiving. Het materiaal is vrij van schadelijke stoffen. Bij natuurlijke vezels zoals hennepisolatie is deze faseverschuiving substantieel hoger dan bij reguliere isolatiematerialen, waardoor je in de zomer verzekerd bent van een aangenaam en koel binnenklimaat. Hennep groeit tot bijna 4 meter hoogte in 100 tot 120 dagen en gedijt op alle soorten grond zonder de bodem uit te putten. Onkruid krijgt geen kans, waardoor onkruidbestrijding niet nodig is. Hennep zuivert de lucht door tijdens de groei grote hoeveelheden CO2 op te nemen.

Bekijk hennepisolatie 

Is steen- of rotswol duurzaam? 

Steen-/rotswol wordt gemaakt van vulkanisch gesteente, een eindige grondstof waarvoor mijnbouw nodig is. Daarnaast moet dit vulkanisch gesteente enorm worden verhit om er draden van te kunnen trekken om steen-/rotswolmatten van te maken. Het materiaal wordt vervolgens als groen beschouwd omdat het op grote schaal efficiënt geproduceerd wordt en omdat het makkelijk te recyclen zou zijn. Op papier klinkt dit goed, maar in de praktijk wordt oude steenwolisolatie slechts zelden ingezameld in de utiliteitsbouw. Bij renovatie van woningen verdwijnt minerale isolatie meestal bij het gemengd afval, vaak omdat er zwarte schimmel in zit. Dat de vezels bij recycling opnieuw tot enorm hoge temperaturen worden verhit, lijkt men te vergeten. Hoezo duurzaam?

De ontwikkeling van steen-/rotswol geeft wel een mooi inzicht in de logica van de traditionele bouw. Bouwfysisch was steen-/rotswol ooit bedacht voor de spouwmuur en moet daarom in alle overige constructies tegen hoge luchtvochtigheid en condensatie worden beschermd door middel van bouwfolies. Steenwol is namelijk dampopen maar niet vochtregulerend; de isolatiewaarde neemt onder invloed van vocht sterk af. Om dit te compenseren, zijn dampremmende en zelfs dampdichte folies ontwikkeld. Dit is symptoombestrijding van de ergste soort, want het materiaal heeft bouwfysisch helemaal niet zulke goede eigenschappen en kan funest zijn voor het binnenklimaat. Daarnaast is het gewoon lastig, kriebelig spul dat je echt niet in je longen of op je huid wilt hebben. En wanneer een woning tot ruïne vervalt of gerenoveerd wordt, wil je het ook niet in het milieu hebben.

Is glaswol duurzaam? 

Glaswol heeft een enorme energie-inhoud, ondanks dat het gedeeltelijk wordt gemaakt van gerecycled glas. Dit gerecyclede glas is eigenlijk nodig voor de productie van nieuw glas. Wereldwijd beginnen er namelijk tekorten aan bouwzand en geschikt zand voor de glasproductie te ontstaan. Er wordt nu zelfs massaal gebaggerd in rivieren en zeeën om aan de enorme vraag naar geschikt zand te voldoen, met alle gevolgen van dien voor onze ecosystemen. Zo draagt het gebruik van glas nu ook bij aan het verstoren van de gezonde balans en het welzijn op onze planeet.

Daarnaast is glaswol lastig en kriebelig materiaal dat je echt niet in je longen of op je huid wilt hebben, en als een woning tot ruïne vervalt, zie je het liever niet in het milieu terechtkomen. De ontwikkeling van glaswol heeft de logica van de traditionele bouw gevolgd. Bouwfysisch moet ook glaswol tegen een hoge luchtvochtigheid en condensatie worden beschermd door middel van bouwfolies. Glaswol is namelijk wel dampopen maar niet vochtregulerend. Daarom worden er vaak dampdichte folies gebruikt om dit probleem op te lossen, wat mogelijk nadelige gevolgen heeft voor het binnenklimaat. Waarom gebruiken we ook alweer zand als basis voor isolatie?

Zijn PUR, PIR en EPS duurzaam? 

Polyurethaan (PUR), polyisocyanuraat (PIR) en expanded polystyrene (EPS of piepschuim) zijn drie materialen die gebaseerd op aardolie en zijn daarom per definitie al ongeschikt om te gebruiken in het kader van klimaatverandering. Aardolie als basis en de chemicaliën die nodig zijn om deze schuimproducten te maken, zorgen wereldwijd voor ernstige schade en verstoring van de ecosystemen waar wij van afhankelijk zijn. Omdat het om gestolde olieproducten gaat, zijn deze materialen bij brand levensgevaarlijk door de intensiteit en snelheid van hun verbranding. Bepaalde types synthetische isolatie zijn daarom brandwerend behandeld met chemische stoffen. Wat er nog aan aardolie resteert, zouden we moeten reserveren voor hoogstnoodzakelijke toepassingen die (nog) niet op natuurlijke wijze kunnen worden ingevuld. In de toekomst zullen er biobased kunststoffen op de markt komen, maar ook deze hightech materialen zijn vooral geschikt voor producten in de technische kringloop en zijn niet nodig in gebouwen. Op dit moment bestaan de meeste biocomposieten nog steeds voor minstens 20% uit aardolie.

Bouwfysisch gezien moet een ideale gebouwschil niet alleen thermisch isoleren, maar ook een goede faseverschuiving bieden, zodat het in de zomer koel blijft. Faseverschuiving is een waarde, uitgedrukt in uren, die aangeeft hoe lang stralingswarmte (zoals van de zon, vloerverwarming, wand- en plafondverwarming, massakachels, enz.) erover doet om door een isolatielaag te dringen. Wanneer de isolatie bovendien dampopen en vochtregulerend is, zodat de installaties worden ontlast, vallen schuimisolaties eigenlijk ook meteen af.

Conclusie

De ideale isolatiematerialen zijn dampopen en vochtregulerend, bieden uitstekende thermische isolatie in de winter, een goede faseverschuiving in de zomer, en leveren superieure akoestische en geluidsisolatie. Natuurlijke vezels, zoals schapenwol, hennep, en houtvezel, blinken uit in deze eigenschappen, waardoor ze beter presteren dan traditionele isolatiematerialen zoals glaswol, steenwol, en synthetische schuimisolaties.

Duurzame keuzes zoals schapenwolisolatie, afkomstig van natuurbeheer, en houtvezelisolatie, geproduceerd uit reststromen van duurzaam beheerde bossen, illustreren hoe biobased isolatie niet alleen ecologisch verantwoord is, maar ook economisch haalbaar en technisch superieur. Bovendien bieden biobased isolatiematerialen, door hun circulaire karakter, de mogelijkheid om aan het einde van hun levensduur eenvoudig hergebruikt of gerecycled te worden, wat bijdraagt aan een duurzaam bouwproces.

In tegenstelling tot traditionele isolatiematerialen, die vaak problematische eigenschappen hebben, zoals het niet reguleren van vocht en een negatieve milieu-impact tijdens productie en verwijdering, biedt biobased isolatie een veelbelovend alternatief. De ontwikkeling en opschaling van biobased isolatiematerialen markeren een belangrijke stap richting een meer duurzame en ecologisch verantwoorde bouwsector.